HAZAR AHŞAP İŞLEME MERKEZİ SAN. TİC. LTD. ŞTİ.
Bıçkı İşleme
Bilgisayar desteği olmayan bir sistemde tomrukta fire oranı %35 hatta kimi durumlarda %40 kadar çıkabilirken iyimser rakamlarla %25’te kalmaktadır ama bilgisayar destekli bir bıçkı operatöründe fire oranları maksimum %20’yi geçmemektedir. Ağaç işlerken gerek doğaya saygı gerekse hammadeden en iyi şekilde yararlanmak anlamında buda belirgin ve önemli bir faktördür.
AĞAÇ VE ORMAN ÜRÜNLERİNE İLİŞKİN AZAMİ FİRE ORANLARI
----------------------------------------------------
* 1 m3. kerestenin masif panel levha durumuna gelene kadar
vereceği fire ve zayiat oranları:
Ağaç Cinsleri
---------------------------------------------
Kayın Meşe Tropik Ağaçlar Çam/Ladin
----- -------- -------------- ---------
Kurutma % 2 % 2 % 2 % 2
Yüzey Temizleme % 8 % 8 % 8 % 8
Dilimleme % 7 % 7 % 7 % 5
Kusur Giderme % 10 % 20 % 5 % 9
Kenar Silme % 12 % 12 % 12 % 10
Diş Açma % 7 % 7 % 5 % 5
Presleme % 0 % 0 % 0 % 0
Ebatlama % 2 % 2 % 2 % 2
Zımpara % 8 % 8 % 8 % 8
----- -------- -------------- ---------
Toplam Zayiat % 56 % 68 % 49 % 49
Olması Gereken Ortalama
Zayiat Aralığı % 50-56 % 70-86 % 49-50 % 49-50
(20.09.2007/1332 YKK)
TOMRUKTAN KAPLAMA ÜRETİMİ
-------------------------
* Tomruk Kaplama (1 m3.) kaplama esnasında oluşan zayiatların
oranları; imal edilen kaplama levhaların kurutulması esnasında su kay-
bından dolayı radyal yönde % 5-11 arasında küçülme, teyet yönde % 8-15
oranında daralma olmaktadır. Böylece 1 m3. tomrukta ortalama % 15 ile
% 25 arasında görülmeyen zayiat oluşmaktadır. İşlenen ağaçların cins,
çap, kalite, yetişme yeri, büyüme şartları, kesim zamanı, hava şartla-
rı gibi gözle görülmeyen budak, hare, freze, soğan, mantar, çürük gibi
kusurlardan dolayı imalat esnasında oluşan çöp her 1 m3. tomruk için
% 14 ile % 40 arasındadır. Tranş makinelarında kalan ve kaplamaların
istiflenmesinde kullanılan öz parçaları 1 m3.'te % 5-10 oranındadır.
Ağaç cinslerine göre üretim esnasında 1 m3. tomrukta oluşan
fire ve zayiat oranları (Genel olarak kaplama kalınlığı 0,6 mm.kabul
edilmiştir.):
- Kayın Tomruk % 67-55 fire ile 550-750 m2. kaplama
- Rus Kayın Tomruk % 67-61 " " 550-650 m2. "
- Meşe Tomruk % 73-55 " " 450-750 m2. "
- Rus Meşe Tomruk % 70-55 " " 500-750 m2. "
- Ceviz Tomruk % 70-58 " " 500-700 m2. "
- Rus Ceviz Tomruk % 70-58 " " 500-700 m2. "
- Dışbudak Tomruk % 70-58 " " 500-700 m2. "
- Rus Dışbudak Tomruk % 70-58 " " 500-700 m2. "
- Akçaağaç Tomruk % 67-61 " " 550-650 m2. "
- Rus Akçaağaç Tomruk % 70-64 " " 500-600 m2. "
- Armut Tomruk % 69-61 " " 520-650 m2. "
- Rus Armut Tomruk % 69-64 " " 520-600 m2. "
- Kestane Tomruk % 70-61 " " 500-650 m2. "
- Rus Kestane Tomruk % 70-58 " " 500-700 m2. "
- Kiraz Tomruk % 69-61 " " 520-650 m2. "
- Rus Kiraz Tomruk % 69-64 " " 520-600 m2. "
- Kavak Tomruk % 70-64 " " 500-600 m2. "
- Rus Kavak Tomruk % 73-67 " " 450-550 m2. "
- Ihlamur Tomruk % 70-67 " " 500-560 m2. "
- Rus Ihlamur Tomruk % 69-67 " " 520-560 m2. "
- Sapelli Tomruk % 61-49 " " 650-850 m2. "
- Acaju Tomruk % 58-49 " " 700-850 m2. "
- Sipo Tomruk % 58-52 " " 700-800 m2. "
- Gül Tomruk % 58-49 " " 700-850 m2. "
- Oküma Tomruk % 58-49 " " 700-850 m2. "
- Ozigo Tomruk % 58-49 " " 700-850 m2. "
- Ayous Tomruk % 58-49 " " 700-850 m2. "
- Duka Tomruk % 58-49 " " 700-850 m2. "
- Muabi Tomruk % 58-49 " " 700-850 m2. "
- Angorgür Tomruk % 73-61 " " 450-650 m2. "
- Avenge Tomruk % 76-61 " " 400-650 m2. "
- Amegre Tomruk % 58-49 " " 700-850 m2. "
- Andung Tomruk % 58-52 " " 700-800 m2. "
- Kasippo Tomruk % 61-55 " " 650-750 m2. "
- Movingi Tomruk % 58-49 " " 700-850 m2. "
- Belli Tomruk % 64-58 " " 600-700 m2. "
- Kavak Kök % 82-70 " " 300-500 m2. "
- Rus Kavak Kök % 76-70 " " 400-500 m2. "
- Rus Ceviz Kök % 76-67 " " 400-550 m2. "
(06.04.2006/57 YK)
TOMRUKTAN KERESTE ÜRETİMİ
Yumuşak Ağaçtan Fire Oranları:
Çam-Köknar Fire %
---------------- ----------
Kurutma Payı 8-12
Testere Talaşı 10-14
Odun 6-8
Kapak Tahtası 6-8
Çıta 2-3
Iskarta Mal-Çürük 1-2
Sert Ağaçtan Fire Oranları:
A) Kayın-Ihlamur Fire %
-------------------- ----------
Kurutma Payı 12-15
Testere Talaşı 8-12
Odun 12-15
Kapak Tahtası 4-6
Çıta 1-2
Iskarta Mal-Çürük 4-6
B) Meşe-Kiraz-Dişbudak Fire %
--------------------------- ----------
Kurutma Payı 8-10
Testere Talaşı 8-12
Odun 12-16
Kapak Tahtası 4-6
Çıta 1-2
Iskarta Mal-Çürük 5-7
C) Tropik Ağaçlar
(İroko-Sapelli-Akuju-Tiama-Limba) Fire %
--------------------------------- --------
Kurutma Payı 6-12
Testere Talaşı 8-12
Odun 8-12
Kapak Tahtası 8-10
Çıta 1-2
Iskarta Mal-Çürük 2-5
Not: Yukarıda belirtilen fire farklılıkları; kurutma payındaki farklı-
lıklar ağacın lif yapısına göre (yumuşaklık, sertlik)
Testere talaşındaki farklılıklar mamulün ebatlarına göre (kalın-
lık, incelik)
Odun, kapak tahtası ve ıskarta maldaki farklılıklar tomruğun
kalitesine, çapına bağlı olarak değişirler.
Kereste zayiat firesine amil olan başlıca sebepler:
- Aktarmalarda Fire:
------------------
Menşeinden müşteriye intikal edinceye kadar keresteler bir çok
aktarma ameliyesine maruzdur. Bunların neticesi olarak kaybolma,
kırılma gibi sebeplerle % 4 kadar fire verir.
İzahı:
------
- Kereste fabrikalarından nakil vasıtalarının bulunduğu mahallere
(mahreç istasyon ve iskeleler gibi) naklinde,
- Buralardan gemi ve trenlere tahmilinde,
- Gemilerden vinçle ve trenlerden mavna veya kara vasıtalarına akta-
rılmalarında,
- Bu vasıtalardan kereste mağazalarına nakliyelerinde,
- Vasıtaların istalyaya girmemesi için mağazalarda evvel iğreti olarak
konan kerestelerin bilahare çeşitlerine istif edilmesinde,
- Ekseriye yaş olarak istife girmiş kerestelerin kurutulmak için
isgara edilip tekrar istife alınmasında,
- Nihayet müşterilerin vasıtalarına yüklenmesinde,
Mamul kereste ticaretinde, toptancı firesi % 5, perakendeci
firesi de % 8'dir.
Koltuk, kanape, divan ve iskemle iskeletlerinin imalinde kul-
lanılan kerestenin cins ve kalitesine göre % 25 ila % 50 arasında,
mobilya (büfe, yemek masası, gardırop, sehpa ve şifonyer) imalinde
yine kullanılan kerestenin cins ve kalitesine göre % 20 ila % 40 ara-
sında fire ve zayiat vermesi normaldir.(06.04.2006/57 YK)